Với cuộc chiến thương mại leo thang giữa Mỹ và Trung
Quốc, căng thẳng gia tăng giữa Nga và Ukraine và một ông chủ Nhà Trắng
khó đoán định nhất từ trước tới nay, giới chuyên gia quốc tế dự báo sẽ
không có nhiều bất ngờ về những "điểm nóng" an ninh trên bản đồ chính
trị thế giới trong năm 2019.
Theo hãng tin Anh Reuters,
cuối tháng 12/2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hé lộ trên tài khoản
Twitter của mình chủ trương tổ chức cuộc hội đàm ba bên với Tổng thống
Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Theo ông, cuộc
gặp này nhằm ngăn chặn nguy cơ xảy ra một cuộc chạy đua vũ trang toàn
cầu.
Tàu hải quân Ukraine bị bắt giữ tại cảng Kerch, Crimea, Nga ngày 26/11/2018. Ảnh: AFP/TTXVN
Dấu hiệu đầu tiên chứng minh cho thông tin này là thời điểm diễn ra
cuộc gặp trên có thể vào tháng 1 này trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc
đang tiến hành các cuộc đàm phán nhằm giải tỏa những tranh cãi leo thang
liên quan đến thuế quan. Tuy nhiên, các đồng minh của Mỹ và cộng đồng
quốc tế lo ngại rằng đây có thể sẽ là "cuộc mặc cả lớn", trong đó Tổng
thống Trump sẽ theo đuổi chủ nghĩa biệt lập của mình.
Các nước châu Âu đã trải qua một năm 2018 nhiều biến động và điều này
được dự báo tiếp diễn trong năm 2019 khi nhiều sự kiện tác động đến
tình hình chính trị "Lục địa Già". Theo giới chuyên gia, việc Bộ trưởng
Quốc phòng Mỹ James Mattis, người vốn bất đồng với Tổng thống Trump
trong nhiều chính sách và chủ trương bảo vệ mối quan hệ với các quốc gia
đồng minh mạnh mẽ xuyên Đại Tây Dương, từ chức đã tác động không nhỏ
tới tâm lý của các nước châu Âu, đặc biệt sau những chỉ trích của Tổng
thống Trump rằng châu Âu đóng góp quá ít vào ngân sách quốc phòng.
Bên cạnh đó, năm 2019 cũng đánh dấu việc Anh rời khỏi Liên minh châu
Âu (EU) - Brexit - vào ngày 29/3 tới. Nếu tránh được kịch bản "cứng" -
không thỏa thuận - với EU, London sẽ bước vào giai đoạn chuyển tiếp
trong tiến trình này.
Nước Pháp cũng là một trong những thách thức an ninh trên bản đồ châu
Âu khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đối mặt với sức ép gia tăng từ
làn sóng biểu tình "Áo vàng", vốn kéo dài nhiều tuần qua tại nước này.
Ngoài ra, một số sự kiện khác cũng gây chú ý như cuộc bầu cử nghị viện
châu Âu vào tháng 5 tới, vốn được xem là sẽ đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ
của các đảng cánh hữu; sự bất ổn của chính trường Đức trước thời điểm
Thủ tướng Angela Merkel mãn nhiệm; hay Italy hiện bị coi là quốc gia dễ
bị tổn thương nhất trong Khu vực Đồng tiền chung châu Âu (Eurzone).
Nơi có nguy cơ xung đột leo thang hơn cả là Ukraine sau khi Nga bắt
giữ 3 tàu hải quân cùng thủy thủ Ukraine ở Biển Đen hồi tháng 11 vừa
qua, cáo buộc Kiev xâm nhập trái phép lãnh hải của Nga, điều mà Ukraine
bác bỏ. Dù thế nào, sự tăng cường hiện diện quân sự của các nước thành
viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và lực lượng Nga tại khu
vực là điều khó tránh khỏi, đặc biệt trước thềm bầu cử Tổng thống
Ukraine vào ngày 31/3 tới.
Tình hình Biển Đông trong năm 2019 được dự báo vẫn phức tạp khi Trung
Quốc nhiều khả năng tiếp tục có các động thái làm gia tăng căng thẳng
trong khu vực. Mặt khác, Mỹ và nhiều nước kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng tự
do hàng hải tại đây.
Đối với Trung Đông, giới phân tích nhận định
năm 2019 sẽ là năm then chốt đối với cuộc xung đột tại Yemen và Syria,
đặc biệt là sau khi Tổng thống Trump quyết định rút toàn bộ quân (khoảng
2.000 binh lính) khỏi Syria và ngừng hỗ trợ Saudi Arabia trong cuộc
chiến tại Yemen. Ở Syria, việc Mỹ rút quân có thể kéo theo việc gia tăng
hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như của quân đội chính phủ, đồng
thời dẫn tới một cuộc tranh chấp ở khu vực của người Kurd, cựu đồng
minh của Mỹ.
Tại Yemen, Saudi Arabia phải lựa chọn giữa việc tuân thủ một tiến
trình hòa bình do phương Tây hậu thuẫn nhằm chấm dứt một cuộc chiến
tranh đang đe dọa đẩy hàng triệu người vào tình trạng đói nghèo cùng
cực, hay tiếp tục chiến dịch quân sự bất chấp chỉ trích của quốc tế. Hồi
kết của hai cuộc xung đột này sẽ định hình cơ bản bức tranh khu vực
Trung Đông, vốn bị cuốn vào sự tranh giành ảnh hưởng của một số quốc
gia, trong đó có Iran, Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau những đột phá ngoại giao chưa từng thấy trong năm 2018 với các
cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử giữa Triều Tiên - Hàn Quốc và Triều Tiên -
Mỹ , năm 2019 được đánh giá là năm thách thức trong việc giải quyết vấn
đề hạt nhân Triều Tiên. Cho tới nay, cả Washington và Bình Nhưỡng vẫn
chưa thống nhất thời điểm cụ thể cho cuộc gặp thượng đỉnh tiếp theo giữa
Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Kim Jong-un, trong khi quốc gia Đông
Bắc Á này dường như không bằng lòng với yêu cầu giải trừ hạt nhân hoàn
toàn của Mỹ.
Hồ sơ hạt nhân Triều Tiên phụ thuộc nhiều vào mối quan hệ giữa Mỹ và
Trung Quốc. Nếu hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể giảm leo thang
căng thẳng thương mại, Trung Quốc có thể duy trì sức ép để đảm bảo sự
bình yên cho Bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, nếu ngược lại, việc Triều
Tiên quay trở lại thử nghiệm vũ khí hạt nhân khó có thể tránh khỏi và có
thể dẫn tới hành động quân sự của Mỹ và gây ra cuộc chiến tranh trên
diện rộng hơn tại khu vực này.
Văn Ứng - Thanh Hương
Những nguy cơ an ninh tiềm tàng trên bản đồ chính trị thế giới năm 2019
Reviewed by vũ khôi nguyên
on
tháng 1 02, 2019
Rating: 5