Chất lượng nguồn nhân lực: “Tiếng chuông” cảnh báo chất lượng tăng trưởng
Theo Chủ tịch Phòng Thương mại và Công
nghiệp Việt Nam (VCCI), TS Vũ Tiến Lộc, tăng trưởng rất quan trọng
nhưng không quan trọng bằng chất lượng tăng trưởng, trong đó chất lượng
nguồn nhân lực đang là “tiếng chuông” cảnh báo, “tiếng chuông” này đang
dồn dập tạo áp lực cho Việt Nam trước thềm CPTPP…
Đổi mới giáo dục
Các chuyên gia tại Hội thảo
Vừa yếu, vừa thiếu
Phát biểu tại Hội thảo
"Giải pháp mới nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trước thềm CPTPP" do
VCCI tổ chức chiều nay, 5/4, Chủ tịch VCCI tỏ ra lo lắng khi dẫn số liệu
điều tra của Viện Khoa học lao động xã hội và báo cáo PCI. Theo đó, có
đến 2/3 số DN cho biết phần lớn người lao động thiếu hụt kỹ năng về
chuyên môn và kỹ năng nòng cốt khác; 55% DN khẳng định khó tìm kiếm
nguồn lao động chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của DN.
“Nói đến chất lượng
nguồn nhân lực trước thềm CPTPP phải nói tới thêm sức ép nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực trong bối cảnh hội nhập và phát triển nói chung.
Tác động kép của hội nhập và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra thách
thức lớn với nguồn nhân lực của Việt Nam. Chính vì vậy, sự cần thiết
phải nâng cao chất lượng nguồn lao động là hạt nhân thúc đẩy tăng trưởng
KT-XH trong thời gian tới…” - Chủ tịch VCCI khẳng định.
Theo TS Lê Kim Dung,
Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ LĐ TB & XH, chất lượng nguồn lao động
của Việt Nam còn rất hạn chế, trong đó tỷ lệ lao động trong độ tuổi đã
qua đào tạo còn thấp, thiếu hụt lao động có tay nghề cao, vẫn chưa đáp
ứng được nhu cầu của thị trường lao động và hội nhập. Đặc biệt, khoảng
cách giữa giáo dục nghề nghiệp và nhu cầu thị trường lao động ngày càng
lớn. Đáng lưu ý, khi xem xét vấn đề thất nghiệp theo góc độ trình độ
chuyên môn kỹ thuật thì tỷ lệ thất nghiệp đang có xu hướng gia tăng
trong số lao động có trình độ cao.
Đổi mới giáo dục
Theo đại diện Tổ chức
Lao động Quốc tế (ILO), ông Stephan Ulrich – Quản lý dự án Vùng Dự án
Phát triển DN bền vững, CPTPP sẽ mang lại lợi ích rất nhiều cho Việt Nam
cũng như lợi ích cho tất cả các nhóm thu nhập. CPTPP cũng sẽ giúp Việt
Nam thu hút nhiều hơn nữa nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài trong các ngành
may mặc, da giày, điện tử…, đặc biệt là các ngành thuộc lĩnh vực công
nghệ. "Đây là xu hướng mà Việt Nam cần quan tâm thời gian tới" - ông Stephan Ulrich nhấn mạnh.
Theo thống kê có 33% DN
cho rằng làm việc nhóm và 31% cho rằng khả năng trao đổi là quan trọng.
Các DN cũng cho rằng các kỹ năng này không được dạy bài bản ở các
trường đại học mà thường được hình thành và đào tạo trong quá trình lao
động tại DN. DN cũng cho rằng, nếu chỉ có nguồn nhân lực tốt mà chưa có
quản trị tốt thì không đi đến đâu cả.
Về trình độ quản lý,
đại diện ILO cho rằng, Việt Nam chỉ đứng cùng với các quốc gia như Kenya
hay Nigeria chứ chưa thể đạt đến các quốc gia như Nhật Bản hay Hàn
Quốc. “Vì vậy Việt Nam cần mở rộng đào tạo, phổ cập giáo dục, thúc
đẩy học sinh tham gia 4 bộ môn: khoa học, công nghệ, toán và kỹ thuật để
tìm kiếm công việc có thu nhập cao hơn trong tương lai. Bên cạnh đó,
giáo dục đào tạo và khởi nghiệp cần cải cách. Cần có sự kết nối giữa khu
vực công và tư trong lĩnh vực đào tạo để làm sao lĩnh vực tư có thể đưa
phản ứng, thúc đẩy cho lĩnh vực công thay đổi, cải tiến…”- Đại diện ILO đưa ra lời khuyên.
"VCCI cũng có kết
nối cùng Bộ GD & ĐT và Bộ LĐ TB & XH kêu gọi các DN hợp tác với
ngành giáo dục trong việc cải cách hệ thống giáo dục. Đặc biệt thay đổi
tư duy và phương thức tổ chức giáo dục dạy nghề ở Việt Nam theo 6 hướng
đồng hành, hợp tác" - TS Vũ Tiến Lộc chia sẻ
6 hướng đồng hành, hợp
tác được Chủ tịch VCCI đưa ra là: DN là người dự báo nhu cầu và đặt
hàng với cơ sở đào tạo; DN tham gia xây dựng giáo trình cùng các cơ sở;
DN tham gia giảng dạy; DN là nơi học viên thực tập, thực hành trong quá
trình đào tạo; DN cùng cơ sở đào tạo kiểm định chất lượng của giáo dục
đào tạo; Và DN là nơi tiếp nhận và sử dụng nguồn lao động.
Chủ tịch VCCI cũng cho
biết, Bộ LĐ TB & XH đã có chương trình thí điểm với mục tiêu đưa ra
là 100 ngàn lao động sẽ được đào tạo theo phương thức này. DN cùng với
nhà trường cùng thực hiện công tác đào tạo. Như vậy sẽ không còn ranh
giới giữa nhà trường và DN nữa. Cộng đồng DN cũng là chủ nhân của hệ
thống giáo dục đạo tạo và là người hưởng lợi ích từ hệ thống này.
Chất lượng cán bộ công chức cũng phải được nâng lên
Theo GS. TSKH Nguyễn
Mại - Chủ tịch Hiệp hội nhà đầu tư nước ngoài, khi nói đến thách thức
của nguồn nhân lực trước thềm CPTPP phải xem lại nguồn nhân lực của Việt
Nam. “Phải nói rằng chất lượng nguồn nhân lực trong cơ cấu từng
ngành là khác nhau. Hiện nay nguồn lao động Việt Nam trong các ngành
nông nghiệp, lâm nghiệp vẫn còn cao vì vậy, nếu lấy GDP/ tổng dân số vô
hình chung năng suất lao động của Việt Nam bị thấp đi nhiều".- ông Mại phân tích.
Theo vị chuyên gia này,
chất lượng nguồn lao động của Việt Nam không phải là đáng báo động. Dẫn
chứng từ thực tế Công ty Samsung Việt Nam, ông Mại cho biết, với khoảng
175 nghìn lao động thì có đến hơn 160 nghìn là lao động bình thường, số
này chỉ cần tốt nghiệp phổ thông, đào tạo thêm 2 tháng là có thể đảm
nhiệm công việc; Đối với những vị trí xưởng trường, thời gian đầu phần
lớn do người Hàn Quốc đảm nhiệm và 2- 3 năm sau thay dần bằng người
Việt Nam. Do vậy, tham gia CPTPP là cơ hội “địa phương hóa” người quản
lý.
Tuy nhiên, theo chuyên gia này, thiếu nhiều nhất là đội ngũ CEO, những cán bộ có trình đô cao. “Đáng
tiếc là chúng ta chưa có trường nào bồi dưỡng loại này. Đây là thách
tức rất lớn. Sắp tới nếu chung ta không đào tạo loại lao động này thì
không có DN tầm quốc tế..”- Chuyên gia này khẳng định.
Vị chuyên gia này cũng chia sẻ điều ông đáng lo ngai nhất chính là đội ngũ cán bộ công chức “Vấn
đề không phải chúng ta không có quyết tâm chính trị cao, mắc ở đây là
bộ máy cồng kềnh, đội ngũ Cán bộ công chức chưa đáp ứng được yêu cầu để
làm việc theo tình thần nhà nước kiến tạo như Thủ tướng vẫn nói…”- Ông Mại phát biểu.
